Ons leven lang is gezegd dat voeten bescherming en ondersteuning nodig hebben, anders komen we in de problemen. Hoe zwaarder en ruiger het parcours of hoe langer de afstand, hoe meer bescherming en ondersteuning nodig zo zijn voor voeten en enkels. Dat wordt ons steeds geadviseerd. Ondanks het volgen van deze aanbevelingen, ervaren veel wandelaars een groot aantal klachten variërend van blaren tot lagere rugklachten. De realiteit leert ons dat veel van deze klachten kunnen worden vermeden als we een beetje meer leren begrijpen hoe onze voeten werken...

Hoe werkt onze voet?

De menselijke voet heeft 26 botjes die naast elkaar liggen. Dit in tegenstelling tot de meeste zoogdieren, die op hun voorvoet/tenen lopen. Daar zijn de botjes min of meer op elkaar gestapeld. Wij daarentegen lopen over onze hele voet. Dit betekent dat onze voetbotjes bij elkaar gehouden moeten worden. Dat gebeurt enerzijds door de meer dan 20 kleine voetspieren in elke voet, maar ook door een ander sterk draagmechanisme: onze voetboog. De botjes in de holte aan de binnenzijde van de voet liggen zo naast elkaar dat er een natuurlijke romaanse boog ontstaat. Deze is heel sterk! Dus niet enkel de voetspieren zijn actief tijdens het lopen, maar ook de natuurlijke boog doet haar werk: ze draagt ons lichaamsgewicht. Waarom wordt er dan toch ter hoogte van deze boog in de meeste schoenen steun aangebracht. Dat is net zo iets als een brug met het romaanse boogprincipe aan de onderzijde op te vullen om doorzakken te voorkomen. De kracht en functie van het boogprincipe wordt helemaal ontnomen. Bij de voet heeft deze boog nog een andere belangrijke taak: de vering. Het functioneert als onze natuurlijk ingebouwde schokdemper. Door de boog op te vullen ontneem je de voet haar schokdemping.

En wat denk je van onze voetspieren. Die gaan natuurlijk lekker slapen in zo’n zacht ondersteunend bedje. Ze blijven “passief” door het dragen van ondersteunende schoenen. Barefoot wandelen of lopen activeert deze spieren. Ze worden sterker en veroorzaken daardoor minder blessures. Daarnaast stimuleert het ook nog eens de bloedcirculatie in de voet. Een goede bloedcirculatie vermindert de kans op hart- en vaatziektes en houdt de voeten warm.

Naast spieren en botten beschikt onze voet over 200.000 zenuwuiteinden die zich bevinden in de zolen van onze voeten. 70% van onze herseninformatie om te kunnen bewegen komt voort uit deze zenuwuiteinden. Hoe beter men de grond kan voelen, hoe beter het lichaam beweging beheerst. Blootsvoets lopen geeft ons een sensorische feedback die ons helpt om evenwicht te handhaven. Wanneer dit “sensorisch feedback systeem” wordt bedekt door een dikke opvulling en zich aanpast aan het conventionele schoeisel, ontvangen onze hersenen niet meer de gedetailleerde informatie. De voeten doen dus hun werk het best zonder een enkele schoen. We hebben slechts schoenen nodig als bescherming tegen snijding, schuring, bevriezing en parasieten.

Hoe werkt dan de barefoot wandelschoen?

Er is altijd gezegd dat comfortabel wandelen, met of zonder een belasting op je rug, over lange afstanden, beschermende  en ondersteunende schoenen zou vereisen. Het gewicht op je schouders en de ruwe ondergrond zullen hun tol eisen op de voeten en dus zouden ze moeten worden ingepakt en beschermd in klimaat-gecontroleerde “voethelmen”. De paradox is dat juist dit schoeisel de voet meer beschadigt en niet de zware lading of de ruwe ondergrond.

Als we ondersteuning nodig hebben, zou dat moeten betekenen dat iets te zwak is. En dat klopt! Voor het grootste deel van de mensen zijn voeten en enkels te zwak voor de zwaardere wandelingen. Maar het is niet zo dat onze voeten en enkels niet ontworpen zijn om dit aan te kunnen. Ze zijn zwak, omdat ze niet in een goede conditie zijn. De voetspieren en de benen bieden namelijk voldoende ondersteuning voor het zware werk tijdens wandeltochten als ze goed getraind zijn. Onze non-actieve levensstijl en het jarenlang dragen van ondersteunende schoenen heeft onze voeten verzwakt. Ze hebben te lang lekker niets hoeven doen. En in plaats van de voeten goed te trainen en voor te bereiden voor de zwaardere wandelingen, kiezen de meeste mensen voor het stijve, beschermende schoeisel. Niet omdat ze lui zijn, maar vaak omdat niemand hen het alternatief vertelt.

Het dragen van stijve, ondersteunende schoenen zou ons meer bescherming en stabiliteit moeten bieden. In werkelijkheid neemt een stevige schoen de werking van de voet weg, verzwakt de spieren van de voet, maakt onze stappen instabieler en laat ons bij elke stap harder neerkomen dan nodig is (meer schokkrachten in het lichaam).

Een paar voorbeelden op een rij:
• Een stevige schoen op een ruwe steen gedraagt zich als een soort wip-wap. Er is maar 1 misstap nodig om je uit balans te krijgen. Wat doet een blote voet op een steen? Die buigt zich om de steen heen om meer raakvlak te krijgen en dus meer stabiliteit te vinden. Betere stabiliteit wordt bereikt door meer contact met de grond en een beter gevoel van het terrein onder de voet (denk aan ons sensorisch feedback systeem). Met behulp van een lichte en flexibele schoen ervaart de voet de oneffenheden van het terrein. Je lichaam voelt wat onder de voet gaande is en stemt zijn balans en manier van lopen automatisch af op wat het terrein vraagt.
• De voet is ontworpen om schokken op te vangen en de enkel is ontworpen om te buigen en te draaien in alle richtingen. Als je de schokdemping van de voet en de mobiliteit van de enkel met een stevige schoen beperkt, worden deze schokkrachten en bewegingen in de knieën, heupen en rug vertaald. Deze gewrichten zijn niet ontworpen voor zulke spanningen. Je verhoogt het risico op acute of chronische klachten. Het is dus de volledige flexibiliteit van de voeten en de mobiliteit van de enkels die essentieel zijn voor het opvangen van de schokken en het opvangen van plotse oneffenheden tijdens het wandelen.
• Dikke zolen laten ons krachtiger dan nodig neerkomen omdat het onder de voet zacht voelt. Het maakt ons meer vatbaar voor wandelen met een zware hiel en een vergrendelde knie. Dit buitensporig “geweld” over een groot aantal stappen eist zijn tol op het lichaam, meestal in de vorm van pijn in onderrug en knie. Dunne, flexibele zolen laten je ingebouwde schokdempers werken en zijn veel beter dan al die zachte voetbedjes. Deze ingebouwde schokdempers ontnemen zelfs de zware last uit de gewrichten.
• Stevige schoenen voelen zwaar aan de voeten. Je verbruikt meer energie en je bent sneller moe. Je hebt waarschijnlijk meer voedsel nodig. Meer voedsel vertaalt zich in meer gewicht op je rug. Meer werk betekent ook dat fysiek herstel langer duurt. Misschien heb je ooit gehoord van het gezegde: “een pond aan je voeten is hetzelfde als vijf op je rug”.

Daarnaast biedt een barefoot wandelschoen ook nog eens meer comfort voor de voet. Elke voet is anders van vorm en in de meeste stevige schoenen zal er een conflict ontstaan tussen de voet en de schoen. In een stevige schoen moet de voet zich aanpassen aan de schoen. Resultaat: blaren, beschadigde tenen en andere vervelende aandoeningen. Zelfs als je geen pasvormproblemen ervaart bij de start, gaan je voeten toch opzwellen tijdens een lange wandeling met een zware belasting. In een flexibele schoen kan de voet zijn natuurlijke bewegingsvrijheid behouden. De voeten ervaren meer ruimte als ze uitdeinen en de schoen beweegt goed mee zodat de diversiteit van de ondergrond geen probleem vormt.

Kortom, we kunnen concluderen dat de juiste bescherming en ondersteuning van goed geconditioneerde voeten en benen komt. De manier waarop we dat kunnen bereiken is met behulp van een lichte en flexibele wandelschoen. Dit vraagt tijd, het is een langzaam proces. Naarmate je meer kracht, ervaring en vorderingen ontwikkelt, ontdek je alle voordelen van dit systeem. Uiteindelijk kom je bij een punt waar je jouw grenzen kent en nooit meer anders wilt. Vergeet niet: het zal je verrassen te ontdekken hoe weinig je voeten nodig hebben!