Hoe waterdicht is een waterdichte schoen?

Het lijkt zo simpel: een waterdichte schoen laat totaal geen water door. Dit zie je bijvoorbeeld bij rubberlaarzen. Maar deze totale ondoorlaatbaarheid houdt ook in dat warmte en transpiratie niet afgevoerd kunnen worden. Een voet scheidt tijdens het lopen per uur gemiddeld 30 ml zweet af. In totaal waterdichte schoenen krijg je hierdoor op den duur dus toch nog natte voeten. Bovendien zitten je voeten opgesloten in hun eigen warmte, wat een oncomfortabele ervaring kan zijn. Waterdichte wandelschoenen moeten dus niet alleen water buiten houden maar ook kunnen ademen.

Waterdicht membraan

De ideale waterdichte wandelschoen is zo waterdicht als een rubberlaars, en ademt zo goed als een sandaal. Helaas bestaat dit niet. De schoenen in ons assortiment die bestempeld worden als ‘waterdicht’ hebben doorgaans een waterdicht membraan, dat bedoeld is om de best mogelijke middenweg te vinden tussen waterdichtheid en ademend vermogen. De microscopisch kleine poriën van het membraan laten onder de meeste omstandigheden geen druppels door maar wel lucht/damp.

Alternatieven voor waterdicht: sneldrogend en waterafstotend

Sommige doorgewinterde wandelaars geven de voorkeur aan schoenen zonder membraan vanwege bovengenoemde nadelen. Afhankelijk van het seizoen en hun persoonlijke voorkeur kiezen ze voor schoenen die maximaal ademend zijn, zoals sandalen of schoenen met een mesh bovenwerk. Deze schoenen houden water niet buiten, maar drogen wel snel wanneer ze nat worden.

Leren schoenen zonder membraan zijn een andere populaire keuze. Door het leer regelmatig te behandelen met de juiste wax, crème of impregneerspray, blijven deze schoenen waterafstotend en  enigszins waterdicht. Deze schoenen zijn niet zo waterdicht als schoenen met een membraan, maar ademen beter en drogen sneller als ze van binnen nat worden. 

De Vivobarefoot Tracker AT Leather is een voorbeeld van een leren schoen zonder membraan die nog redelijk waterdicht is. Het leer van het bovenwerk is voorbehandeld en de stiknaden zijn geseald om de waterdichtheid te optimaliseren.

Bij gladleren schoenen kan je Granger’s Waterproofing Wax gebruiken om de waterwerende eigenschappen te verbeteren en in stand te houden. Bij nubuck en suède kan dit ook, maar deze zullen door een wax-behandeling hun fluweelachtige textuur verliezen. Wil je deze textuur behouden, dan kan je ze beter met geschikte impregneerspray behandelen, zoals de Hey Leather FF Impra Spray.

Waterdicht vs. Waterafstotend

Waterdicht:

• Houdt water langdurig buiten
• Bestendig tegen hogere waterdruk (zoals onderdompeling)
• Verminderd ademend vermogen

Waterafstotend:

• Water parelt af van het materiaal
• Houdt water voor kortere duur buiten
• Niet bestendig tegen hogere waterdruk
• Beter ademend vermogen

Wanneer zijn waterdichte schoenen niet waterdicht of ademend?

Het mag ondertussen duidelijk zijn: ademend vermogen en ondoorlaatbaarheid zijn twee tegenstrijdige kenmerken. Waterdichte membranen, die deze twee eigenschappen moeten combineren, hebben dus een bijna onmogelijke taak. Het is dan ook niet verrassend dat ze soms falen.

Het membraan kan op drie punten falen:

1. Verstopping: voeten worden nat door eigen transpiratie(-condens)

De buitenste laag van waterdichte schoenen bestaat gewoonlijk uit waterafstotend materiaal. Bij te hoge waterdruk, te langdurige blootstelling aan water, of te lage oppervlaktespanning van het water kan het waterafstotend vermogen overweldigd worden, zodat het materiaal verzadigd raakt van water. De poriën van het onderliggende waterdichte membraan kunnen dan tijdelijk geblokkeerd raken. Als het water bijvoorbeeld vuil, zouten of oliën bevat, kunnen de poriën zelfs blijvend verstopt raken. Deze blokkade of verstopping ondermijnt het ademend vermogen, zodat je natte voeten krijgt van je eigen transpiratie(-condens). 

Het membraan kan zijn ademende vermogen ook verliezen op bijzonder hete of vochtige dagen, als de luchtvochtigheid of temperatuur binnen de schoen gelijk is aan (of lager is dan) die buiten de schoen. Er is dan geen drukverschil meer om waterdamp door het membraan te transporteren, waardoor vocht gevangen blijft in de schoen. 

2. Lekkage: het membraan laat toch water door

In sommige gevallen kan het water zich van buitenaf door het membraan dringen, vooral als het membraan zwakke plekken bevat, bijvoorbeeld door slijtage of bij zwakke naden. De waterdruk kan bij de buigpunten van een door water verzadigd bovenwerk tijdens het lopen zo hoog worden, dat het water zich toch door de poriën of zwakke plekken weet te dringen.

Ook de volgende situaties kunnen zorgen voor meer waterdruk dan een waterdicht membraan aankan:

• Langdurig staan of knielen in water
• Lopen door diepe plassen of stromend water waarbij water met kracht tegen het membraan drukt
• Fietsen door harde regen

3. Water dat het membraan omzeilt

Als je bijvoorbeeld loopt door hoog nat gras, diepe plassen of zware regen, kan het ook nog wel eens gebeuren dat het water een weg naar binnen weet te vinden via de schoenopening (schacht) of, als deze niet goed afgesloten zijn, via de veters of tongconstructie. Het gebruik van gaiters kan dit tegengaan.

Het belang van goed onderhoud

Regelmatig schoonmaken en behandelen van schoenen met geschikte wax of impregneerspray verlengt de levensduur en vermindert de kans op lekkage, vooral bij schoenen met een waterdicht membraan. Schoenen gaan vaak lekken bij de buigpunten, waar herhaalde beweging het materiaal en membraan belast. Vuil en stof die zich in deze plooien ophopen, werken als schuurpapier en versnellen slijtage. Door schoenen schoon te houden, goed te laten drogen en regelmatig te impregneren, blijft het buitenmateriaal waterafstotend en het membraan intact, wat zowel de waterdichtheid als de ademende werking behoudt.

Draag schoenen bij voorkeur niet meerdere dagen achter elkaar, zodat ze goed kunnen drogen. Haal de inlegzolen eruit en laat de schoenen op een goed geventileerde plek drogen, uit de buurt van directe warmtebronnen of zonlicht om schade aan het materiaal te voorkomen. Leer ademt via microscopisch kleine poriën en neemt vocht op. Bij intensief gebruik zonder voldoende droogtijd hopen zweet en vuil zich op, waardoor het leer stugger en doffer kan worden. Zweet, dat zout bevat, kan zoutkringen op het leer veroorzaken, vooral bij dagelijks gebruik of blootstelling aan regen en strooizout.

Welke schoenen passen bij jouw behoeften?

Mensen kiezen vaak voor schoenen met een waterdicht membraan vanuit het idee dat ze daarmee op elke weersomstandigheid zijn voorbereid. Dat zulke schoenen over het algemeen stugger en warmer zijn dan schoenen zonder membraan, minder goed ademen, en dat ze onder sommige omstandigheden toch nog water binnenlaten, is bij veel mensen niet bekend.

Zoek je schoenen die speciaal geschikt zijn voor natte, koude of modderige omstandigheden, dan kunnen waterdichte schoenen een goede keuze zijn. Heb je snel last van koude voeten, dan zou het kunnen dat waterdichte schoenen niet snel te warm of te weinig ademend voor je zijn. Heb je daarentegen juist snel last van te warme voeten, dan is de kans groot dat waterdichte schoenen in veel omstandigheden te warm en broeierig zijn.

Zoek je meer veelzijdige schoenen, dan zijn leren schoenen zonder membraan of voering een meer voordehandliggende keus. Met het kiezen van de maat kan je er rekening mee houden dat ze ruim genoeg zijn om er dikke wollen sokken in te dragen, zodat je ze ook in koud weer goed kan gebruiken. Als je het leer goed onderhoudt, blijft het waterafstotend en enigszins waterdicht.

Zoek je schoenen die vooral geschikt zijn voor warm en droog weer, dan kan je kijken naar optimaal ademende schoenen, bijvoorbeeld met een mesh bovenwerk, of zelfs sandalen. Zulke schoenen hebben ook het voordeel dat ze snel drogen, mochten ze nat worden. Wil je op elke weersomstandigheid voorbereid zijn, dan is het aan te raden om verschillende paren schoenen naast elkaar te gebruiken, zodat je de schoenen kan aantrekken die het best bij de omstandigheden passen.

Natte voeten: is het membraan lek of tijdelijk overmeesterd? Doe de dompeltest!

Voorbereiding:

1. Zorg ervoor dat de schoenen volledig schoon en droog zijn.
2. Haal de binnenzool uit de schoenen, zodat je kunt controleren of er vocht naar binnen dringt.

Dompeltest:

1. Vul de schoenen met droge kranten of keukenpapier: Deze materialen absorberen snel water, zodat je eventuele lekkage gemakkelijk kunt detecteren.
2. Plaats de schoenen voorzichtig in water:

• Dompel ze tot net onder het bovenwerk (waar de schoenopening begint) zodat er geen water via de schacht binnendringt.
• Beweeg de schoenen lichtjes om te simuleren hoe ze zich tijdens het lopen zouden buigen.

1. Tijd: Laat de schoenen ongeveer 5-10 minuten in het water staan. Dit is voldoende om te controleren op lekkage.
2. Controleer de binnenkant:

• Haal de kranten of keukenpapier eruit. Voel of er natte plekken zijn.
• Kijk ook naar eventuele druppels of vocht in de binnenkant van de schoen